วิเคราะห์เปรียบเทียบประเด็นสำคัญของ การท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม – การท่องเที่ยวโดยชุมชน -ชุมชนท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม
Last updated: 7 ก.ค. 2564 | 5807 จำนวนผู้เข้าชม |
การวิเคราะห์เปรียบเทียบประเด็นสำคัญของ การท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม – การท่องเที่ยวโดยชุมชน -ชุมชนท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม
องค์ความรู้จากการวิจัยเรื่อง “รูปแบบการพัฒนาชุมชนท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม กรณีศึกษาพื้นที่ต้นแบบชุมชนท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม กรมส่งเสริมวัฒนธรรม กระทรวงวัฒนธรรม” ได้รับการอุดหนุนทุนวิจัย จาก กรมส่งเสริมวัฒนธรรม ปีงบประมาณ พ.ศ.2563
ผู้เขียน/เรียบเรียง
วรพงศ์ ผูกภู่
ผู้วิจัย
วรพงศ์ ผูกภู่, ฐิติ ฐิติจำเริญพร,
วุฒิพงษ์ ฉั่วตระกูล, อิสรี แพทย์เจริญ,
พินทุสร อ่อนเปี่ยม, จิตรลดา ปิ่นทอง
วันที่ 7 กรกฎาคม 2564
การวิเคราะห์เปรียบเทียบประเด็นสำคัญของ การท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม – การท่องเที่ยวโดยชุมชน -ชุมชนท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม ทำให้ทราบถึงประเด็นที่มีสาระสำคัญสอดคล้องกันและความแตกต่างอย่างมีนัยสำคัญ ดังตาราง
ตารางที่ 1 การวิเคราะห์เปรียบเทียบระหว่าง การท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม – การท่องเที่ยวโดยชุมชน - ชุมชนท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม
| ประเด็น/รูปแบบ | การท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม | การท่องเที่ยวโดยชุมชน | ชุมชนท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม |
| เบื้องหลังความคิด | เป็นตัวกระตุ้นให้เกิดการอนุรักษ์ประเพณี และวัฒนธรรมของคนในพื้นถิ่น ช่วยส่งเสริม เชื่อมความสัมพันธ์ระหว่างวัฒนธรรม รวมทั้งเอื้อประโยชน์กับคนในชุมชน ท้องถิ่น ทั้งทางด้านเศรษฐกิจ สังคม และวัฒนธรรม | ชุมชนควรมีสิทธิในการจัดการทรัพยากร และวัฒนธรรมของตนเอง โดยใช้การท่องเที่ยวเป็นเครื่องมือในการสร้างความเข้มแข็งให้กับชุมชน ทั้งในด้าน เศรษฐกิจ สังคม วัฒนธรรม สิ่งแวดล้อม และการเมือง | การท่องเที่ยวเป็นเครื่องมือที่ช่วยเสริมสร้างกระบวนการจัดการมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมอย่างมีส่วนร่วม ให้มีประสิทธิภาพและก่อให้เกิดการพัฒนาที่ยั่งยืน |
| ศักยภาพทางการท่องเที่ยว | 1. แหล่งโบราณคดี พิพิธภัณฑ์ 2. สถาปัตยกรรม สิ่งปลูกสร้าง ซากผังเมืองในอดีต 3. ศิลปะ หัตถกรรม ประติมากรรม 4. ประเพณี และเทศกาลต่าง ๆ 5. ดนตรี 6. ละคร ภาพยนตร์ ต่าง ๆ 7. ภาษาและวรรณกรร 8. ประเพณี ความเชื่อที่เกี่ยวข้องทางศาสนา 9. วัฒนธรรมเก่าแก่ วัฒนธรรมพื้นบ้าน รวมทั้งวัฒนธรรมย่อย | ธรรมชาติ วัฒนธรรม วิถีชีวิต ความรู้ ภูมิปัญญาท้องถิ่น ฐานการผลิต อาชีพ | มรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมที่จับต้องได้ เช่น โบราณสถาน โบราณวัตถุ พิพิธภัณฑ์ เป็นต้น มรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ ประกอบด้วย 1. วรรณกรรมพื้นบ้านและภาษา 2. ศิลปะการแสดง 3. แนวทางปฏิบัติทางสังคม พิธีกรรม ประเพณี และงานเทศกาล 4. ความรู้และการปฏิบัติเกี่ยวกับธรรมชาติและจักรวาล 5. งานช่างฝีมือดั้งเดิม 6. การละเล่นพื้นบ้าน กีฬาพื้นบ้านและศิลปะการต่อสู้ป้องกันตัว 7. ระบบนิเวศน์และฐานทรัพยากรทางธรรมชาติ ที่เป็นส่วนหนึ่งของการดำเนินชีวิตของคนในชุมชนท้องถิ่น |
| วัตถุประสงค์ของการท่องเที่ยว | การศึกษาหาความรู้ การแลกเปลี่ยน เรียนรู้ เพื่อให้เกิดความเข้าใจในวัฒนธรรมที่แตกต่างหลากหลาย | รับผิดชอบต่อสิ่งแวดล้อม ทรัพยากรธรรมชาติ สังคม วัฒนธรรม และตอบสนองความต้องการของชุมชน | ประสบการณ์จากการเดินทาง การแลกเปลี่ยน เรียนรู้ เพื่อให้เกิดความเข้าใจในวัฒนธรรมและบริบทของพื้นที่ ที่แตกต่างหลากหลาย |
| การจัดการการท่องเที่ยว | ชุมชน และ/หรือ หน่วยงานผู้รับผิดชอบพื้นที่เป็นผู้บริหารจัดการการท่องเที่ยว | ชุมชนเป็นผู้บริหารจัดการการท่องเที่ยว | ชุมชนและผู้มีส่วนเกี่ยวข้อง ร่วมกันบริหารจัดการการท่องเที่ยว |
| การเชื่อมโยงของการท่องเที่ยว | เน้นหนักการอนุรักษ์ ฟื้นฟู และเผยแพร่ด้านวัฒนธรรม | เน้นหนักการพัฒนาแบบองค์รวม | ให้ความสำคัญกับการจัดการมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมเพื่อสร้างเศรษฐกิจเชิงสร้างสรรค์ |
จากตารางที่ 1 การวิเคราะห์เปรียบเทียบระหว่าง การท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม – การท่องเที่ยวโดยชุมชน - ชุมชนท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม จะเห็นว่า ประเด็นร่วมของการท่องเที่ยวทั้ง 3 รูปแบบคือ 1) การท่องเที่ยวเป็นกลไกหนึ่งในการพัฒนาชุมชนท้องถิ่น ทั้งในมิติทางเศรษฐกิจ สัคม วัฒนธรรม และสิ่งแวดล้อม 2) ศักยภาพทางการท่องเที่ยวอยู่บนพื้นฐานของนิเวศน์วัฒนธรรมของท้องถิ่น 3) เป็นการท่องเที่ยวที่สร้างประสบการณ์ การเรียนรู้ และกระตุ้นจิตสำนึก ในการดูแลรักษาและอนุรักษ์ วัฒนธรรมและสิ่งแวดล้อม 4) ให้ความสำคัญต่อกระบวนการมีส่วนร่วมของคนในชุมชนท้องถิ่น และ 5) การท่องเที่ยวนำไปสู่การพัฒนาและยกระดับคุณภาพชีวิต และ 6) การท่องเที่ยวเป็นกระบวนการที่นำไปสู่การพัฒนาที่ยั่งยืน
ประเด็นที่มีความแตกต่างอย่างมีนัยสำคัญ ระหว่าง ชุมชนท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม กับ ระหว่าง การท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม และ การท่องเที่ยวโดยชุมชน พบว่า 1) ชุมชนท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม มีพื้นฐานมาจากการจัดการมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมอย่างมีส่วนร่วม โดยการท่องเที่ยวเข้ามาส่งเสริมหรือต่อยอด ให้เกิดการพัฒนา สร้างสรรค์ และเผยแพร่ นำไปสู่การสร้างมูลค่าทางเศรษฐกิจ 2) ชุมชนท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม มีการเชื่อมโยงศักยภาพทั้งทางด้านวัฒนธรรมและธรรมชาติ ในลักษณะของ นิเวศน์วัฒนธรรมท้องถิ่น 3) ชุมชนท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม มีการจัดการการท่องเที่ยวร่วมกันระหว่างชุมชนและผู้มีส่วนเกี่ยวข้อง เช่น ชุมชนร่วมกับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ชุมชนร่วมกับวัด และชุมชนร่วมกับกรมศิลปากร เป็นต้น และ 4) การจัดการมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของชุมชนท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม คือการเสริมสร้างศักยภาพทางการท่องเที่ยว ในมิติของทรัพยากรทางการท่องเที่ยว บุคลากรทางการท่องเที่ยว และการบริหารจัดการ
เอกสารอ้างอิง
วรพงศ์ ผูกภู่, ฐิติ ฐิติจำเริญพร,วุฒิพงษ์ ฉั่วตระกูล, อิสรี แพทย์เจริญ, พินทุสร อ่อนเปี่ยม และ จิตรลดา ปิ่นทอง. (2564). รูปแบบการพัฒนาชุมชนท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม กรณีศึกษาพื้นที่ต้นแบบชุมชนท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม กรมส่งเสริมวัฒนธรรม กระทรวงวัฒนธรรม. กรุงเทพฯ. กรมส่งเสริมวัฒนธรรม
